Wij hebben Thanatopraxie Rens de Peijper een aantal vragen gesteld om onze lezers bekend te maken met lichte balseming, zodat ze de beste keuze kunnen maken voor de opbaring van hun dierbare overledene.

Wat is thanatopraxie en waarom zou ik daarvoor kiezen?

Thanatopraxie (licht balsemen) is een manier van opbaren met als doel het lichaam van de overledene tijdens de opbaring en tot en met de dag van de uitvaart te conserveren. Via een kleine opening in de hals of lies brengen wij een conserverende vloeistof in de bloedbaan, die ontbinding van het lichaam tijdelijk volledig stillegt.

Thanatopraxie kent velen voordelen, zo zorgt het onder andere ervoor dat

het lichaam niet ijskoud aanvoelt, omdat koelen niet meer nodig is;
de huid een levendige kleur krijgt dankzij een kleurstof in de ingebrachte vloeistof;
de huid soepel en zacht aanvoelt;
blauwe verkleuringen in de vingers, oren en hals vervagen of zelfs verdwijnen;
kenmerken van ziekten vervagen of verdwijnen;
warme zomerdagen geen invloed hebben op het verloop van de opbaring en uitvaart;
er tijdens de opbaring geen nare geurtjes ontstaan.

Voor familie en nabestaanden is zowel het aanblik als aanraking van hun dierbare na thanatopraxie minder confronterend. Doordat de dierbare eruit ziet zoals hij of zij tijdens leven was, wordt de herinnering aan de overledene niet overheerst door uiterlijke veranderingen. Zo kunnen familie en nabestaanden zorgeloos en warm afscheid nemen van hun dierbare na thanatopraxie.

Wat is het verschil tussen thanatopraxie en balsemen?

Een thanatopraxie behandeling heeft als doel het lichaam van de overledene voor een korte periode te conserveren en mooi te houden. Het gaat om een periode van ongeveer 10 dagen, waarin zowel de opbaring als de uitvaart plaatsvindt.

Na ongeveer 10 dagen verliest de conserverende stof in de balsemvloeistof zijn werking en wordt het biologisch afgebroken. Ontbinding komt hierdoor weer op gang. Het lichaam van de overledene wordt vervolgens gecremeerd of begraven. Zowel bij cremeren als begraven, treedt er geen schade op aan het milieu als gevolg van de thanatopraxie behandeling.

Balsemen is qua behandeling goed te vergelijken met thanatopraxie. Het verschil zit hem in het doel van de conservering. In tegenstelling tot thanatopraxie heeft balsemen als doel het lichaam zo lang mogelijk te conserveren. Dit is bijvoorbeeld belangrijk wanneer we het lichaam naar het buitenland vervoeren of wanneer de overledene zijn of haar lichaam beschikbaar heeft gesteld voor de wetenschap.

Een langere conservering bereiken we door de behandeling met een andere vloeistofsamenstelling uit te voeren. Over het algemeen geldt: hoe hoger de concentratie van de conserverende vloeistof, hoe langer het lichaam behouden wordt. Thanatopraxie wordt dan ook wel licht balsemen genoemd, een lichtere vorm van balsemen waarbij we een lagere concentratie conserverende vloeistof gebruiken.

Weinig mensen hebben nog van thanatopraxie gehoord. Echter wanneer je ‘balsemen’ zegt, weten ze wel ongeveer wat het inhoudt. Thanatopracteurs en balsemers gebruiken de termen thanatopraxie, licht balsemen of balsemen dan ook door elkaar. In veel gevallen wordt hetzelfde bedoeld: het tijdelijk conserveren van het lichaam ter behoeve van de opbaring en uitvaart.

Waarom is thanatopraxie pas sinds 2010 toegestaan?

Thanatopraxie werd na de Tweede Wereldoorlog in Engeland en vervolgens in Frankrijk toegepast. Vanuit Engeland kwam het balsemen naar Nederland, echter waren er in Nederland destijds andere wetten van toepassing. Alle manieren van conservering waren verboden, waaronder thanatopraxie.

De Wet op de Lijkbezorging ging in 1991 van kracht, waardoor in bepaalde situaties het conserveren van het lichaam wel was toegestaan middels balsemen. Thanatopraxie daarentegen was nog steeds niet toegestaan.

Na jarenlang onderzoek naar de pathologische, milieutechnische en ethische mogelijkheden van thanatopraxie is in 2010 de Wet op Lijkbezorging opnieuw aangepast. Een lichte vorm van balsemen (thanatopraxie) werd toegestaan, mits het lichaam van de overledene maximaal voor 10 dagen geconserveerd blijft.

Kan thanatopraxie ook thuis worden uitgevoerd?

Tijdens een thanatopraxie behandeling komen dampen vrij van een gevaarlijke stof. Het is belangrijk dat familie en nabestaanden, maar ook ons personeel deze stof zo min mogelijk inademen. Daarom is een goede ventilatie in de ruimte waar de behandeling plaatsvindt van groot belang. Hiermee bedoelen wij niet het openzetten van bijvoorbeeld een raam, maar het actief ventileren van de ruimte.

Omdat in veel thuissituaties geen actief ventilatiesysteem aanwezig is, kiezen wij voor de veiligheid van de familie, nabestaanden en ons personeel. Wij voeren een thanatopraxie behandeling daarom niet thuis uit. Dit betekent dat wanneer wij een balseming uitvoeren, wij de overledene komen ophalen en vervoeren naar een geschikte verzorgingsruimte. Na de behandeling brengen wij de overledene weer thuis of naar een gewenste opbaarlocatie. Familie en nabestaanden zijn daardoor wel kortdurig gescheiden van hun dierbare.

Na de thanatopraxie behandeling en dus tijdens de opbaring en de uitvaart komen er geen schadelijke dampen vrij. Het is dan ook volledig veilig om jouw dierbare thuis op te baren.

Waarom heb jij ervoor gekozen om je hier in te specialiseren?

In een hele korte tijd heb ik eerst mijn zus en vervolgens mijn zoontje verloren. In beide gevallen heb ik maar heel kort afscheid kunnen nemen van mijn dierbaren. Het was al snel niet meer om aan te zien, waardoor we de kist vroegtijdig hebben moeten sluiten. Mijn leven werd compleet overhoop gegooid en ik stortte in.

Op dat moment werkte ik een soepfabriek. Deze ervaringen hebben zo veel impact gehad op mij, dat ik werken in een soepfabriek niet meer zag zitten. Ik ben mij gaan verdiepen in het rouwproces en heb mij gefocust op het verbeteren van het laatste afscheid van geliefden. Zo ben ik bij thanatopraxie uitgekomen. Mijn doel is om niemand mee te laten maken wat ik heb meegemaakt. Ik gun het iedereen om mooi en warm afscheid te nemen van hun dierbare.

Hoe lang ben je ongeveer bezig met een behandeling?

De duur van de behandeling is afhankelijk van de situatie van de overledene. Gemiddeld doen we 2 a 2,5 uur over een behandeling. Echter kan een behandeling ook 4 uur lang duren. Zo kan de overledene bijvoorbeeld ernstig verkalkte aderen hebben, waardoor we de balsemvloeistof niet goed door het lichaam kunnen verspreiden. In dit soort situaties dienen wij dan op meerdere plaatsen een klein sneetje aan te brengen om de vloeistof in de bloedbaan te brengen.

Vond je het eng in het begin? Word je wel eens emotioneel tijdens je werk?

Van te voren wist ik überhaupt niet of ik er wel tegen zou kunnen om met overledenen te werken, omdat ik het zelf natuurlijk van heel dichtbij meerdere malen heb meegemaakt. Ik vond het in het begin best moeilijk, maar dat is veranderd naarmate het mijn dagelijkse werk werd. Het zal nooit makkelijk worden, maar ik heb leren omgaan met mijn emoties.

Natuurlijk komt het nog wel eens voor dat ik emotioneel word tijdens het uitvoeren van mijn werk. Dit is met name wanneer ik een jong volwassene, kind of baby behandel. Zij hadden nog zo een mooi leven voor zich… Daar heb ik het dan zeker moeilijk mee.

Wat is het mooiste compliment dat je ooit hebt gekregen van nabestaanden?

De complimenten die wij krijgen van families en nabestaanden en de ervaringen die zij met ons delen, dat is waar ik het voor doe en wat mij op de been houdt. Het mooiste compliment dat ik gekregen heb, is dat de overledene weer volledig herkenbaar is. De familie heeft hierdoor heel fijn afscheid kunnen nemen. Zelfs jaren later ontvang ik nog wel eens een berichtje met hoe dankbaar en blij ze zijn dat ze voor thanatopraxie als manier van opbaren hebben gekozen.

Heeft u na dit artikel nog vragen over thanatopraxie? Bekijk dan eens de bedrijfspagina Thanatopraxie Rens de Peijper, daar vindt u nog meer informatie en contactgegevens. Wij danken Rens de Peijper voor dit interview!

In gesprek met Thanatopraxie Rens de Peijper