Als iemand komt te overlijden, begint vrijwel meteen het ontbinden van het menselijk lichaam. Aan dit proces denken we liever niet, want het klinkt niet zo prettig. Toch hoort het ook bij de dood en het afscheid nemen. Het ontbindingsproces is een heel natuurlijk proces dat ontstaat doordat de vitale functies (ademen, kloppen van het hart, stromen van het bloed, uitvallen van de organen) allemaal uitvallen. In dit artikel vertellen wij je er meer over.

Fases in het ontbinden van het menselijk lichaam

Het ontbindingsproces bestaat uit verschillende fases, die elkaar opvolgen in de tijd.  Hoewel de tijdsduur door verschillende omgevingsfactoren kan verschillen, zijn de volgende stappen altijd aanwezig in het proces.

Pallor Mortis (bleekheid):

Meteen na iemands overlijden stopt de bloedsomloop. Hierdoor wordt de overledene gelijk  bleek.

Algor Mortis (afkoeling):

Het lichaam gaat geleidelijk afkoelen tot het de temperatuur van de omgeving bereikt. Ook dit is een duidelijke fase in het ontbinden van het menselijk lichaam. Als iemand gekoeld wordt, krijgt het lichaam de temperatuur van de koeling.

Rigor Mortis (lijkstijfheid):

Enkele uren na het overlijden wordt het lichaam stijf. Dit vindt vooral plaats in de spieren. De stijfheid kan enigszins verminderd worden door het masseren van de spieren, zodat bijvoorbeeld sieraden en dergelijke nog verwijderd kunnen worden. De stijfheid houdt een dag tot 3 dagen aan. Daarna wordt het lichaam weer slapper.

Livor Mortis (lijkvlekken):

Als iemand is overleden, zakt het bloed allemaal naar beneden. Hierdoor kunnen er paarse of rode verkleuringen ontstaan op die laag gelegen plaatsen in het lichaam. Gelukkig zijn die meestal niet te zien als de overledene is opgebaard.

Putrefactie:

Dit is een nogal opvallende fase in het ontbindingsproces van het lichaam. Bacteriën beginnen de weefsels af te breken, waardoor gasvorming ontstaat. Hierdoor zet het lichaam uit en ontstaat er een karakteristieke geur, die men dan ook meestal associeert met de dood.

Autolyse:

In deze fase van het ontbinden van het menselijk lichaam beginnen de cellen in het lichaam zichzelf af te breken door activiteit van de enzymen. Het houdt eigenlijk in dat een cel zichzelf vernietigt.

Skeletvorming:

Enkele maanden na het overlijden is het ontbindingsproces van het lichaam zo vergevorderd dat er alleen nog maar botten en wat weefsel over zijn. 

Wat beïnvloedt het ontbindingsproces?

Er zijn verschillende factoren die invloed hebben op hoe snel en in welke mate het ontbinden van het menselijk lichaam gebeurt:

Temperatuur:

Bij hogere temperaturen versnelt het ontbindingsproces, terwijl lagere temperaturen het vertragen.

Vochtigheid:

Een hoge vochtigheidsgraad zorgt ervoor dat bacteriën sneller hun werk doen, waardoor de ontbinding van het lichaam veel sneller gaat.

Toegang tot zuurstof:

Gebrek aan zuurstof zorgt er voor dat het ontbindingsproces vertraagt, terwijl voldoende zuurstof het juist versnelt.

Aanwezigheid van insecten en dieren:

Insecten, zoals vliegen en kevers, en aaseters spelen een belangrijke rol bij het afbreken van het lichaam. Zij ruimen het weefsel als het ware op. Dat klinkt naar, maar is een heel natuurlijk proces.

Lichaamssamenstelling:

Lichaamsgewicht, het voedingspatroon van de overledene en eventuele medische aandoeningen van de overledene kunnen ook invloed hebben op de snelheid van het ontbinden van het menselijk lichaam.

Forensisch Onderzoek

Het ontbindingsproces van het lichaam is heel belangrijk bij forensisch onderzoek, waarbij het kan helpen om het tijdstip van overlijden te bepalen. Het kan ook van dienst zijn bij het verzamelen van bewijsmateriaal, als men bijvoorbeeld denkt dat het om een misdrijf gaat. Forensisch pathologen (mensen die onderzoek doen naar doodsoorzaken) en entomologen (wetenschappers op het gebied van insecten) maken vaak gebruik van de kennis over het ontbindingsproces om misdrijven te onderzoeken en de omstandigheden rondom een overlijden te onderzoeken. 

Het blijft een beetje 'luguber' onderwerp, maar zoals we al eerder zeiden: het is een heel logisch en natuurlijk proces dat bij de dood hoort. Het is ook  mooi hoe het lichaam zichzelf uiteindelijk uitschakelt. 

Klik hier om ons glossy uitvaartmagazine Uitvaart-Inside te bestellen voor meer inspiratie en informatie omtrent uitvaarten.